Zgodnie ze stanowiskiem Sądu Najwyższego wyrażonym w przełomowej uchwale składu Siedmiu Sędziów, odpowiedzialność ubezpieczyciela z tytułu umowy obowiązkowego ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej posiadaczy pojazdów mechanicznych za uszkodzenie albo zniszczenie pojazdu mechanicznego nie służącego do prowadzenia działalności gospodarczej obejmuje celowe i ekonomicznie uzasadnione wydatki na najem pojazdu zastępczego. Odpowiedzialność powyższa nie jest ponadto uzależniona od niemożności korzystania przez poszkodowanego z komunikacji zbiorowej.

Uchwała powyższa została wydana w związku z pytaniem prawnym Rzecznika Ubezpieczonych, z uwagi na liczne wątpliwości interpretacyjne, które prowadziły do rozbieżności w orzecznictwie. Otóż ubezpieczyciele często odmawiali spełnienia świadczenia odszkodowawczego z tytułu poniesionych kosztów najmu pojazdu zastępczego przez osoby fizyczne, które nie wykorzystywały swoich samochodów do prowadzenia działalności gospodarczej, ale do innych celów, takich jak chociażby dojazd do pracy, odwożenie dzieci do szkoły lub do przedszkola, zakupy, wyjazdy na urlop. Ubezpieczyciele wymagali ponadto, by spełnione zostały dodatkowe przesłanki m.in. niemożności skorzystania ze środków komunikacji publicznej.

Taka sytuacja doprowadziła do zróżnicowania sytuacji prawnej konsumentów i przedsiębiorców - ci drudzy w postępowaniu likwidacyjnym musieli wykazać jedynie istnienie adekwatnego związku przyczynowego pomiędzy utratą możliwości korzystania z uszkodzonego lub zniszczonego samochodu a poniesionymi kosztami najmu pojazdu zastępczego.

W orzecznictwie panuje zgodność co do objęcia odpowiedzialnością odszkodowawczą adekwatnych wydatków związanych ze zniszczeniem lub uszkodzeniem samochodu w wypadku komunikacyjnym, jeżeli był on wykorzystywany do prowadzenia działalności gospodarczej. Rozbieżności pojawiają się natomiast w sytuacji, w której samochód służył poszkodowanemu do innych celów.

W uchwale Sądu Najwyższego przesądzono, że również w przypadku aut będących własnością konsumentów, czyli osób które nie prowadzą działalności gospodarczej, utrata możliwości korzystania z samochodu stanowi szkodę majątkową, która podlega naprawieniu przez ubezpieczyciela, nawet jeśli wynajęcie pojazdu zastępczego za pieniądze z polisy OC sprawcy nie ma związku z osiąganiem przychodów przez poszkodowanego.

Powyższe, nie oznacza jednak, że odpowiedzialność ta jest bezwzględna i nieograniczona. Zasadniczo, auto zastępcze z OC sprawcy przysługuje gdy pokrzywdzony rzeczywiście poniósł wydatki z tym związane. Ponadto, ubezpieczyciel jest zobowiązany zwrócić poniesione koszty, ale tylko w zakresie wydatków celowych i ekonomicznie uzasadnionych, co przykładowo oznacza, że poszkodowany nie otrzyma zwrotu kosztów w wysokości stu tysięcy złotych za dobę najmu pojazdu zastępczego.

 

Joanna Chrostowska, radca prawny

Kancelaria Radcy Prawnego

Skierniewice, ul. Jagiellońska 29 lok. 410

kancelaria.chrostowska@gmail.com, joanna.chrostowska.oirpwarszawa.pl 

tel. 573 180 209