Ustawa o pomocy państwa w wychowywaniu dzieci stanowi realizację rządowego Programu „Rodzina 500+”. Wprowadziła ona do systemu prawnego nowy rodzaj świadczeń pieniężnych na dzieci - świadczenie wychowawcze w wysokości 500 zł na drugie i kolejne dziecko w wieku do ukończenia 18 roku życia. Świadczenie wychowawcze na pierwsze dziecko przysługuje, jeśli dochód w przeliczeniu na członka rodziny nie przekracza 800 zł, a w przypadku, gdy w rodzinie znajduje się dziecko niepełnosprawne - 1200 zł. Natomiast świadczenie wychowawcze na drugie i kolejne dziecko przysługuje niezależnie od osiąganego dochodu.

Wprowadzenie tego programu poskutkowało jednak wieloma nadużyciami w zakresie pobierania świadczeń. W celu uniknięcia dalszych naruszeń, do ustawy wprowadzono zmiany, które mają ukrócić podobne nadużycia. Zmiany te weszły w życie 1 sierpnia 2017 r., co oznacza, że wnioski składane po tym terminie muszą spełniać wymogi znowelizowanej ustawy.

W dotychczasowym stanie prawnym, nie było regulacji wskazujących, że brak ustalenia przez osobę samotnie wychowującą dziecko alimentów na dziecko od drugiego z rodziców na podstawie tytułu pochodzącego lub zatwierdzonego przez sąd skutkuje brakiem prawa do świadczenia wychowawczego. W konsekwencji ustalenie alimentów na rzecz dziecka od drugiego z rodziców nie było konieczne do uzyskania przez osobę deklarującą samotne wychowywanie dziecka prawa do świadczenia wychowawczego na to dziecko (w odróżnieniu do przepisów ustawy o świadczeniach rodzinnych, gdzie warunkiem otrzymania zasiłku rodzinnego i dodatków przez osobę samotnie wychowującą dziecko jest wymóg ustalenia alimentów na rzecz dziecka od jego rodzica).

W związku z powyższym, zmianie uległ m.in. art. 8 ustawy o pomocy państwa w wychowywaniu dzieci. Reguluje on sytuacje, w których świadczenie wychowawcze „500+” nie przysługuje. Zmiana polegała na dodaniu do tego artykułu ustępu drugiego w następującym brzmieniu:

Świadczenie wychowawcze na dane dziecko nie przysługuje, jeżeli osobie samotnie wychowującej dziecko nie zostało ustalone, na rzecz tego dziecka od jego rodzica, świadczenie alimentacyjne na podstawie tytułu wykonawczego pochodzącego lub zatwierdzonego przez sąd, chyba że: 1) drugie z rodziców dziecka nie żyje; 2) ojciec dziecka jest nieznany; 3) powództwo o ustalenie świadczenia alimentacyjnego od drugiego z rodziców zostało oddalone; 4) sąd zobowiązał jedno z rodziców do ponoszenia całkowitych kosztów utrzymania dziecka i nie zobowiązał drugiego z rodziców do świadczenia alimentacyjnego na rzecz tego dziecka; 5) dziecko, zgodnie z orzeczeniem sądu, jest pod opieką naprzemienną obojga rodziców sprawowaną w porównywalnych i powtarzających się okresach.

Założeniem powyższego przepisu jest, by świadczenie wychowawcze na dziecko było przyznawane osobie samotnie wychowującej dziecko dopiero po wyczerpaniu możliwości dochodzenia świadczeń alimentacyjnych od drugiego rodzica dziecka, chyba że z przyczyn obiektywnych, tj. np. gdy drugi z rodziców nie żyje lub ojciec dziecka jest nieznany, jest to niemożliwe.

Oznacza to, że w przypadku osoby samotnie wychowującej dziecko, w pierwszej kolejności należy podjąć próbę uzyskania alimentów na dziecko od drugiego rodzica. Będzie to w rzeczywistości oznaczało konieczność wystąpienia z pozwem o alimenty. Pozew może zostać uwzględniony lub oddalony - ważne jest podjęcie próby uzyskania alimentów.

Celem nowelizacji jest zatem niejako „zmuszenie” osób samotnie wychowujących dziecko do korzystania w pierwszej kolejności z dostępnych środków prawnych pozwalających na uzyskanie świadczeń alimentacyjnych od osób do tego zobowiązanych. Dopiero w dalszej kolejności będzie możliwe uzyskanie świadczenia wychowawczego na dziecko.

Joanna Chrostowska, radca prawny

Kancelaria Radcy Prawnego

Skierniewice, ul. Jagiellońska 29 lok. 410

kancelaria.chrostowska@gmail.com, joanna.chrostowska.oirpwarszawa.pl 

tel. 573 180 209