Żółtaczka fizjologiczna jest przejściowym stanem w procesie adaptacji noworodków do życia pozamacicznego i występuje u około 60-70 procent dzieci urodzonych o czasie. Charakteryzuje się żółtym zabarwieniem skóry, błon śluzowych i białkówek oczu (najłatwiej jest ją zauważyć właśnie na białej części oka). Przyczyną żółtaczki jest bilirubina, czyli barwnik powstający z naturalnego rozpadu hemoglobiny znajdującej się w czerwonych krwinkach. Po urodzeniu erytrocyty noworodka zaczynają rozpadać się. W stosunkowo krótkim czasie powstaje tak dużo żółtego barwnika, że niedojrzała wątroba dziecka nie potrafi go sprawnie wychwycić, metabolizować i wydalić. Żółknięcie rozpoczyna się zawsze od głowy i twarzy dziecka, następnie pojawia się na tułowiu, niekiedy żółkną też rączki i nóżki dziecka. Ustępowanie żółtaczki odbywa się w kolejności odwrotnej – twarz noworodka blednie na końcu. Żółtaczka u noworodka pojawia się w 2-3 dobie życia dziecka i ustępuje samoistnie około 10. dnia życia. U wcześniaków żółtaczka może zacząć się później i trwać około 14 dni. Niekiedy przyczyną żółtaczki obserwowanej u noworodka są czynniki inne niż fizjologiczne. Mówimy wówczas o żółtaczce patologicznej. Jej wystąpienie podejrzewamy zawsze, gdy żółtaczka pojawiła się już w pierwszej dobie życia dziecka, stężenie bilirubiny we krwi jest zbyt wysokie, żółtaczka utrzymuje się zbyt długo (po ukończeniu 10 – 14 dni życia) oraz wtedy, gdy żółtaczce towarzyszą szarobiałe stolce i ciemny mocz. Żółtaczka patologiczna wymaga przedłużonej hospitalizacji, przeprowadzenia diagnostyki laboratoryjnej i obrazowej (USG) i bezwzględnego leczenia. Wysokie stężenia bilirubiny są szkodliwe dla mózgu dziecka i mogą trwale uszkodzić ośrodkowy układ nerwowy. Prawidłowe leczenie nie powoduje powikłań i nie stwarza zagrożenia dla zdrowia i życia dziecka.

Przyczyną patologicznej żółtaczki może być co najmniej jeden z czynników:

• po 1 – pokarm kobiecy (tzw. żółtaczka spowodowana pokarmem kobiecym „wczesna” i „późna”) – najczęstsza przyczyna przedłużania się żółtaczki u noworodków karmionych piersią,
• po 2 – konflikt serologiczny – niezgodność grupy krwi matki i dziecka (w zakresie grup głównych AB0, czynnika Rh lub innych),
• po 3 – zakażenia,
• po 4 – choroby wątroby i po
• 5 – zarośnięcie dróg żółciowych – bardzo intensywnej żółtaczce, nasilającej się w pierwszych tygodniach życia, towarzyszą szarobiałe, odbarwione stolce i ciemny mocz, a skóra nabiera żółtooliwkowej barwy.

Elżbieta Jędrzejewska

Ordynator Oddziału Noworodków
w Wojewódzkim Szpitalu Zespolonym w Skierniewicach