– To nie stało się w jednym dniu, to był to długi proces i o tym przypomina ta wystawa – mówi Michał Krzesiak z CKiS. – Zapraszam młodzież i dorosłych na lekcję historii w plenerze.

Celem ekspozycji jest ukazanie odbudowy polskiej państwowości po latach zaborów jako sumy wysiłków i dążeń ówczesnego pokolenia Polaków – żołnierzy walczących pod znakiem Orła Białego na wielu frontach I wojny światowej, jak i polityków, działaczy społecznych, nauczycieli oraz twórców kultury.

Wystawa opowiada o wysiłku zbrojnym, rozpoczętym w sierpniu 1914 r. przez Legiony Polskie u boku Austro-Węgier, o Korpusach Polskich w Rosji oraz Błękitnej Armii generała Józefa Hallera, sformowanej we Francji, m.in. dzięki szerokiej mobilizacji amerykańskiej Polonii. Przedstawia też zarys towarzyszącej walce intensywnej działalności politycznej i dyplomatycznej, której rezultatem było np. podpisanie w imieniu Polski przez Romana Dmowskiego i Ignacego Paderewskiego Traktatu Wersalskiego, kończącego I wojnę światową.

Na wystawie „Powstała, by żyć” ukazano proces narodzin państwa polskiego, rozpoczęty w listopadzie 1918 r., w tym formowania się jego demokratycznego ustroju, zwieńczonego uchwaleniem przez Sejm Ustawodawczy konstytucji z 17 marca 1921 r. Przypomniano okoliczności kształtowania się granic Rzeczypospolitej – w ogniu walk toczonych z Ukraińcami o wschodnią Galicję, z Czechami o Śląsk Cieszyński i Litwinami o Wileńszczyznę i Suwalszczyznę, a także w wyniku powstań przeciwko Niemcom w Wielkopolsce i na Śląsku. Decydujące dla obrony niepodległości oraz ustalenia granicy wschodniej okazało się zwycięstwo w wojnie z bolszewikami, przypieczętowane Traktatem Ryskim z 18 marca 1921 r. Odrodzona w ten sposób, po 123 latach niewoli, Rzeczpospolita miała wielokulturowy i wieloetniczny charakter – zamieszkiwali ją obok Polaków także Ukraińcy, Żydzi, Białorusini, Niemcy i inne mniejszości.